Gichin Funakoshi - Έξι Κανόνες

Να είστε σίγουροι ότι ο καλύτερος τρόπος για να κατανοήσετε το Καράτε-ντο είναι όχι μόνο να ασκείστε στα kata, αλλά και να αποκτήσετε μιαν αντίληψη του νοήματος που υπάρχει στο κάθε kata. Όμως επειδή έχω αναλύσει αρκετά λεπτομερώς τα kata στο βιβλίο μου Karate-do Kyohan και δεν αποτελούν θέμα του παρόντος έργου, εδώ θα ήθελα μόνο να αναφέρω έξι κανόνες, η αυστηρή τήρηση των οποίων είναι απολύτως αναγκαία για καθέναν που επιθυμεί να κατανοήσει τη φύση της τέχνης.

(Παρ’ όλο που ο δάσκαλος Φουνακόσι μιλάει για έξι κανόνες, ο κανόνας υπ’ αριθμόν τρία, κατά ανεξήγητο τρόπο λείπει από το χειρόγραφο κείμενο.)

Πρώτος Κανόνας

Πρέπει να είστε υπερβολικά σοβαροί στην εκπαίδευση σας. Μ’ αυτό δεν εννοώ ότι θα πρέπει να είστε επιμελείς με το μέτρο της λογικής ή μέτρια ένθερμοι. Εννοώ ότι ο εχθρός θα πρέπει να βρίσκεται πάντα στο νου σας, είτε κάθεστε, είτε στέκεστε, είτε περπατάτε, ή σηκώνετε τα χέρια σας. Αν σε μια σύγκρουση δώσετε ένα χτύπημα καράτε, δεν πρέπει να έχετε αμφιβολία ότι αυτό το μοναδικό χτύπημα θα καθορίσει τα πάντα. Αν κάνετε κάποιο λάθος, εσείς θα είστε εκείνος που θα πέσει. Θα πρέπει πάντα να είστε προετοιμασμένοι για μια τέτοια πιθανότητα.
Μπορεί να ασκείστε για πάρα πολύ καιρό, αλλά αν κινείτε απλώς τα χέρια και τα πόδια σας και πηδάτε πάνω –κάτω σαν μαριονέτα , τότε η εκμάθηση του καράτε δεν θα διαφέρει από την εκμάθηση χορού. Ποτέ δεν θα φθάσετε στην καρδιά του ζητήματος και θα έχετε αποτύχει να συλλάβετε την πεμπτουσία του Καράτε-ντο. Το να είστε υπερβολικά σοβαροί λοιπόν, δεν είναι απλώς μια προϋπόθεση για έναν οπαδό του Καράτε-ντο αλλά είναι εξίσου απαραίτητο για την καθημερινή ζωή του καθένα, γιατί η ίδια η ζωή είναι ένας αγώνας επιβίωσης. Εκείνος που είναι τόσο αφελής, ώστε να πιστεύει πως ύστερα από μιαν αποτυχία, θα έχει μια δεύτερη ευκαιρία, σπάνια θα κατορθώσει κάτι σημαντικό στη ζωή του.

Δεύτερος Κανόνας

Να ασκείστε με την καρδιά και την ψυχή χωρίς να ενδιαφέρεστε για την θεωρία. Πολύ συχνά εκείνος από τον οποίο λείπει αυτή η βασική ιδιότητα της υπερβολικής σοβαρότητας, καταφεύγει στη θεωρία. Ας πούμε για παράδειγμα, ότι κάποιος ασκεί ένα ιδιαίτερο kata για δύο μήνες κι ύστερα λέει με ένα στεναγμό κούρασης: «Άσχετα με το πόσο σκληρά ασκούμαι, δεν μπορώ να θέσω υπό τον έλεγχό μου αυτό το kata. Τι να κάνω;» Μόνο δύο μήνες! Πως θα μπορούσε να θέσει υπό τον έλεγχό του ένα kata μέσα σε δύο μήνες;
Για παράδειγμα το kibadachi (η στάση ιππασίας) φαίνεται υπερβολικά εύκολο, αλλά η αλήθεια είναι ότι δύσκολα μπορεί κανείς να το ελέγξει, ακόμη και αν ασκείται καθημερινά επί έναν ολόκληρο χρόνο μέχρι που τα πόδια του γίνουν βαριά σαν μολύβι. Πόσο ανόητο είναι λοιπόν να παραπονιέται κανείς επειδή ύστερα από άσκηση δύο μηνών δεν μπορεί να ελέγξει ένα kata απόλυτα!
Η αληθινή άσκηση δεν γίνεται με λόγια αλλά με ολόκληρο το σώμα. Κάποιοι άλλοι έχουν θέσει υπό τον έλεγχό τους τα kata τα οποία εσείς προσπαθείτε να μάθετε. Γιατί εσείς να μην μπορείτε να το κάνετε; Υπάρχει κάποιο πρόβλημα με εσάς; Αυτά είναι τα ερωτήματα που πρέπει να θέσετε στον εαυτό σας. Έπειτα πρέπει να ασκηθείτε μέχρι να πέσετε κάτω από την εξάντληση και ύστερα πρέπει να συνεχίσετε, χρησιμοποιώντας το ίδιο αυστηρό πρόγραμμα. Όσα έχετε μάθει ακούγοντας τα λόγια των άλλων θα τα ξεχάσετε πολύ γρήγορα, όσα όμως έχετε μάθει με τη συμμετοχή ολόκληρου του σώματος σας, θα τα θυμάστε για όλη σας τη ζωή.
Το Καράτε-ντο αποτελείται από ένα μεγάλο αριθμό kata, βασικών κινήσεων και τεχνικών. Έτσι κανένας άνθρωπος δεν είναι ικανός να τα αφομοιώσει όλα σε μικρό χρονικό διάστημα. Ακόμη, αν δεν κατανοήσετε το νόημα της κάθε τεχνικής και του κάθε kata ποτέ δεν θα μπορέσετε να απομνημονεύσετε – αδιάφορο πόσο σκληρά προσπαθείτε- όλες τις στάσεις και τις τεχνικές. Όλα αλληλοσχετίζονται κι αν δεν καταφέρετε να κατανοήσετε πλήρως το καθένα στο τέλος θα αποτύχετε.
Αλλά από τη στιγμή που θα ελέγχετε πλήρως μια τεχνική, θα αντιληφθείτε την στενή σχέση της με τις άλλες τεχνικές. Μ’ άλλα λόγια, θα μπορέσετε να κατανοήσετε ότι όλα τα τόσο πολλά kata μπορούν να ενσταλαχτούν μέσα σε λίγα βασικά. Αν συνεπώς γίνετε κύριος ενός μόνο kata, σύντομα θα κατανοήσετε όλα τα άλλα παρακολουθώντας απλώς την εκτέλεσή τους , ή αν τα διδαχθείτε σε μια διδακτική περίοδο.
Θα σας πω μια παλιά ιστορία που νομίζω ότι αντικατοπτρίζει πολύ καλά την άποψή μου. Αναφέρεται σ’ ένα διάσημο τραγουδιστή, ο οποίος είχε ένα πολύ αυστηρό δάσκαλο όταν στα νιάτα του μάθαινε την τέχνη. Κάθε μέρα, κάθε βδομάδα, κάθε μήνα και στην πραγματικότητα κάθε χρόνο ο νεαρός αναγκαζόταν να απαγγέλει το ίδιο ακριβώς απόσπασμα από την μπαλάντα Taikoki, χωρίς να του επιτρέπεται ποτέ να προχωρήσει παρακάτω.
Στο τέλος απελπισία κατέλαβε το νεαρό, ο οποίος (αν θυμάμαι καλά) αργότερα έγινε διάσημος ως ο δάσκαλος Κοσίτζι. Έχοντας πεισθεί ότι δεν ήταν κατάλληλος για την τέχνη που μελετούσε, μια νύχτα το έσκασε κρυφά από το σπίτι του δασκάλου του, παίρνοντας το δρόμο για την πρωτεύουσα Έντο, με την πρόθεση να ακολουθήσει άλλο επάγγελμα.
Ακολουθώντας το δρόμο του Χοκάιντο, ο Κοσίτζι σταμάτησε μια νύχτα σε ένα πανδοχείο στην επαρχία Σιζουόκα όπου, καθώς το έφερε η τύχη, γινόταν ένας διαγωνισμός απαγγελίας εκείνο το ίδιο βράδυ. Μην έχοντας τίποτα ο Κοσίτζι έλαβε μέρος στο διαγωνισμό και φυσικά απήγγειλε εκείνο το απόσπασμα από το Taikoki το οποίο γνώριζε τόσο καλά. Όταν τελείωσε, ο υπεύθυνος του διαγωνισμού ξέσπασε σε επιφωνήματα θαυμασμού. «Πες μου ποιος είσαι , γιατί είμαι σίγουρος ότι είσαι κάποιος διάσημος δάσκαλος!»
Ο νεαρός Κοσίτζι ικανοποιήθηκε από τα επαινετικά λόγια, αλλά ταυτόχρονα ένιωσε και κάποια αμηχανία επειδή ήταν αναγκασμένος να ομολογήσει πως δεν ήταν παρά ένας απλός αρχάριος. Έκπληκτος ο ακροατής του απάντησε: «Μου είναι δύσκολο να το πιστέψω. Η παρουσίασή σου απόψε ήταν αντάξια ενός διάσημου δασκάλου. Κοντά σε ποιόν μελέτησες;»
Τότε ο Κοσίτζι του διηγήθηκε πως το είχε σκάσει επειδή ο δάσκαλός του ήταν πολύ απαιτητικός.
«Αχ, πόσο φοβερό λάθος έκανες!» φώναξε ο υπεύθυνος. «Εξαιτίας ακριβώς της απαιτητικότητας του δασκάλου σου μπόρεσες να απαγγείλεις τόσο έξοχα απόψε, ενώ δεν έχεις μελετήσει παρά μόνο για λίγα χρόνια. Αν θέλεις να ακούσεις τη συμβουλή μου, γύρισε αμέσως πίσω στο δάσκαλό σου, ζήτησέ του συγγνώμη και παρακάλεσέ τον να σε δεχτεί ξανά ως μαθητή του.»
Ο νεαρός Κοσίτζι έκανε όπως τον συμβούλεψε ο υπεύθυνος του διαγωνισμού και πριν πεθάνει είχε γίνει ο διασημότερος δάσκαλος της εποχής του. Αναφέρω αυτή την ιστορία όχι απλώς για να εμπνεύσω τους τραγουδιστές, ή ακόμα και τους επίδοξους οπαδούς του Καράτε-ντο. Την αναφέρω γιατί, όπως τα διδάγματα πολλών ιστοριών που μπορεί να βασίζονται ή όχι σε πραγματικά γεγονότα, έχει εφαρμογή στην ίδια τη ζωή.

Τέταρτος Κανόνας

Να αποφεύγετε την υπεροψία και το δογματισμό. Εκείνος που καυχιέται με μεγάλα λόγια ή περπατάει καμαρωτός στο δρόμο σαν να είναι όλος ο κόσμος δικός του, ποτέ δεν θα κερδίσει τον αληθινό σεβασμό, ακόμη και αν είναι πραγματικά ικανότατος στο καράτε ή σε κάποια άλλη πολεμική τέχνη. Ακόμα πιο παράλογο είναι να ακούς τις υπερβολές εκείνου που δεν έχει ικανότητες. Στο καράτε ο αρχάριος είναι συνήθως εκείνος που δεν μπορεί να αντισταθεί στον πειρασμό να καυχηθεί ή να επιδειχθεί. Κάνοντάς το δεν υποβιβάζει μόνο τον εαυτό του αλλά και την τέχνη που διάλεξε.

Πέμπτος Κανόνας

Να προσπαθείτε να βλέπετε τον εαυτό σας όπως πραγματικά είναι και να υιοθετείτε από το έργο των άλλων εκείνο που αξίζει. Φυσικά, όντας καρατέκα, πολύ συχνά θα παρακολουθήσετε άλλους να ασκούνται. Όταν το κάνετε και βλέπετε κάποια δυνατά σημεία στην επίδειξη τους, προσπαθήστε να τα ενσωματώσετε στη δική σας τεχνική. Ή επίσης, αν ο εκπαιδευόμενος που παρακολουθείτε φαίνεται να μην αποδίδει όσο καλύτερα θα μπορούσε, αναρωτηθείτε μήπως και εσείς δεν ασκείστε με επιμέλεια. Ο καθένας μας έχει καλές και κακές ιδιότητες γι’ αυτό και ο συνετός άνθρωπος προσπαθεί να μιμηθεί το καλό που διακρίνει στους άλλους και να αποφύγει το κακό.

Έκτος Κανόνας

Να συμμορφώνεστε με τους κανόνες της ηθικής συμπεριφοράς στην καθημερινή σας ζωή, δημόσια ή ιδιωτική. Αυτή είναι μια αρχή που απαιτεί αυστηρή τήρηση. Με τις πολεμικές τέχνες και ιδιαίτερα με το Καράτε-ντο πολλοί νεόφυτοι θα επιδείξουν αναμφίβολα μεγάλη πρόοδο και στο τέλος μερικοί θα αποδειχθούν καλύτεροι καρατέκα από τους δασκάλους τους. Πολύ συχνά ακούω δασκάλους να αναφέρονται στους εκπαιδευόμενους τους σαν oshiego («μαθητής»), ή montei («οπαδός»), ή deshi («μαθητευόμενος») ή kohai («νεότερος»). Νομίζω ότι τέτοιοι όροι πρέπει να αποφεύγονται, γιατί μπορεί να έρθει καιρός που ο εκπαιδευόμενος θα ξεπεράσει τον δάσκαλό του. Στο μεταξύ ο δάσκαλος, χρησιμοποιώντας τέτοιες εκφράσεις, κινδυνεύει να πέσει στο σφάλμα της αυταρέσκειας, στον κίνδυνο να ξεχάσει ότι κάποια μέρα ο νεαρός για τον οποίο μιλούσε τόσο απερίσκεπτα όχι μόνο θα τον φθάσει αλλά και θα τον ξεπεράσει στην τέχνη του καράτε ή σε κάποιο άλλο τομέα της ανθρώπινης προσπάθειας. Η γνωστή ιστορία με το λαγό και τη χελώνα δεν είναι μόνο για παιδιά. Συχνά λέω στους νεαρούς συναδέλφους μου ότι μπορεί κανείς να φθάσει στην τελείωση του Καράτε-ντο, μόνο όταν θα έχει αντιληφθεί ότι, πάνω από όλα, είναι μια πίστη, ένας τρόπος ζωής.
Όταν επιχειρεί κανείς ένα εγχείρημα, προσεύχεται ένθερμα να επιτύχει. Ακόμη γνωρίζει ότι χρειάζεται την βοήθεια και άλλων, η επιτυχία δεν κατακτάται μόνο από έναν. Στο Καράτε-ντο, προσφέροντας βοήθεια στους άλλους και περιμένοντάς την από εκείνους, ο άνθρωπος αποκτάει την ικανότητα να ανυψώνει την τέχνη σε θέση πίστης, μέσω της οποίας τελειοποιεί το σώμα και την ψυχή του και έτσι φτάνει τελικά να αναγνωρίσει το αληθινό νόημα του Καράτε-ντο.
Θα ήθελα να έκανα λάθος, αλλά φοβάμαι ότι δεν κάνω, γιατί υπερβολικά συχνά ακούω νεαρούς εκπαιδευόμενους στο καράτε να χρησιμοποιούν εκφράσεις όπως jitsuryoku-gata («άνθρωπος πραγματικής ικανότητας») ή sento-gata («άνθρωπος της μάχης ή μαχητής) ή jissen-gata («άνθρωπος αληθινής μάχης ή πραγματικός πολεμιστής»). Οι όροι αυτοί είναι παράλογα παιδαριώδεις και προδίδουν αβυσσαλέα άγνοια του νοήματος του Καράτε-ντο.
Στο βαθμό που το Καράτε-ντο στοχεύει στην τελειοποίηση του νου όσο και του σώματος, εκφράσεις που υμνούν μόνο τη φυσική δύναμη δε θα πρέπει ποτέ να χρησιμοποιούνται σε σχέση μ’ αυτό. Όπως είπε πολύ σωστά ένας βουδιστής άγιος, ο Νιχίρεν (1222 – 1282 μ. Χ.), ο καθένας που μελετάει τα Σούτρα θα πρέπει να διαβάζει όχι μόνο με τα μάτια του σώματος αλλά και με τα μάτια της ψυχής. Αυτή είναι μια τέλεια συμβουλή που πρέπει να έχει πάντα κατά νου ο εκπαιδευόμενος στο Καράτε-ντο.

Αντιγραφή από το βιβλίο: Karate-do: My Way Of Life του Gichin Funakoshi