Παραδοσιακή μεταρρύθμιση

Στο Suibukan συνεχώς μιλάμε για το παραδοσιακό καράτε και kobudo. Διδάσκουμε παραδοσιακό καράτε και kobudo. Εξασκούμαστε σε αυτά. Μπορεί η παράδοση να είναι παγίδα;
Μπορεί η παράδοση να αποτελεί μονοπάτι για την κοιλάδα του θανάτου;

Σε όλη τη ζωή μου είχα αυτές τις ερωτήσεις και παραδοσιακά περίμενα, βίωνα, άκουγα και, το πιο βασικό, έκανα. Είχα την ευλογία να έχω έναν δάσκαλό που η ρητορική δεν ήταν το δυνατό του σημείο. Η ανάλυση και σύνθεση δεν αποτελούσαν εργαλεία στη διδασκαλία του. Το προσωπικό του βίωμα, όμως, ήταν δυνατό. Μπορούσε. Δεν είχε άποψη εγκεφαλική. Είχε βίωμα. Δεν ήταν σχολαστικός, αλλά βιωματικός. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα να μιλάει και οι άλλοι να ακούν, όπως και αν τα έλεγε. Και να είναι αποτελεσματικός με τη γλώσσα του σώματος.

Μονίμως μου θύμιζε traditional modification. Παραδοσιακή μεταρρύθμιση. Μου θύμιζε κάτι σαν τη λειτουργία του Χρυσοστόμου σε ροκ όπερα. Είναι δύσκολο να το χωνέψεις αυτό νέος. Από τη μια ζεις στην ιστορία του παρελθόντος, σαν Γερμανός αρχαιολόγος που επισκέπτεται την Ακρόπολη, και από την άλλη χαίρεσαι το αποτέλεσμα που έφερε αυτός ο δάσκαλος στη τέχνη του, χωρίς να καταλαβαίνεις πώς δένουν όλα αυτά. Σαν πεινασμένος Γερμανός αρχαιολόγος που, μετά από την επίσκεψη στην Ακρόπολη, τρώει πίτα-γύρο στο Μοναστηράκι, προσπαθώντας να καταλάβει αν τελικά οι αρχαίοι ημών πρόγονοι έχουν κάποια σχέση με τούτη την εκπληκτική γεύση.

Υπάρχει πάντα κάτι λανθάνον σε κάθε άνθρωπο το οποίο είναι συνδεδεμένο με την πεσμένη του φύση. Αυτό ταυτίζεται με τον τύπο. Δημιουργεί θρησκεία. Ηθικοποιεί τα πάντα σε ένα ασπρόμαυρο φόντο. Ζει στη βρωμιά του ροζ, αλλά συμπεριφέρεται ασπρόμαυρα. Δεν ζει τη στιγμή, δεν μπορεί να υποταχθεί στο τώρα, αλλά συμπεριφέρεται νεκρά και σχεδιάζει νεκροταφεία για το μέλλον.

Από τη άλλη υπάρχει το θείο μέσα στον άνθρωπο. Όχι γιατί έκανε κάτι γι’ αυτό, αλλά επειδή Κάποιος έκανε κάτι γι’ αυτόν. Με τη Θεία Χάρη. Με τη δύναμη της συνείδησης, για τους ουμανιστές. Τέλος πάντων, είναι αξιοσημείωτο το πώς η παράδοση σε αυτήν την περίπτωση μπορεί να αποτελέσει βάση και όχι νόμο, μνήμη και όχι φαντασίωση.

Υπάρχουν δάσκαλοι παραδοσιακών πολεμικών τεχνών που μιμούνται τόσο πολύ, ώστε έχουν χάσει τη γλώσσα τους και μιλάνε μια φανταστική γλώσσα με σπαστά ελληνικά σε συνδυασμό με ιαπωνικά. Πιπιλίζουν ιαπωνικό budo και κώδικες τιμής, μόνο και μόνο για να καταπιέζουν τους άλλους.
Κάποιοι μοντερνιστές των πολεμικών τεχνών το αντιλήφθηκαν αυτό τόσο ξεκάθαρα, ώστε αγνόησαν από αντίδραση το παρελθόν και επινόησαν το δικό τους σύστημα. Διδάσκουν τη δική τους κοσμοθεωρία. Δεν έχουν παππού και γιαγιά. Ούτε προπάππου. Μπάσταρδοι από επιλογή. Η μαθητεία σε τέτοιους δασκάλους είναι σκέτη απογοήτευση. Ανακυκλώνει ο μαθητής τα ίδια τα δεινά του. Απλώς προπονείται σωματικά, πιπιλίζοντας πού και πού κανένα απόφθεγμα του προπάππου που δεν έχει.

Και στις δύο περιπτώσεις υπάρχει σημαντικό πρόβλημα. Η πρώτη δημιουργεί ρομπότ και όχι ελεύθερους ανθρώπους. Η δεύτερη ασύδοτους που έχουν δυσκολία να τεκμηριώσουν ότι η μοντέρνα τέχνη τους έχει πραγματική επιρροή στη διαμόρφωση του χαρακτήρα τους. Στην πρώτη ο δάσκαλος είναι δυνάστης. Στη δεύτερη απλά προπονητής. Είναι θέμα δράσης και αντίδρασης.

Στο Suibukan έχουμε αντιληφθεί αυτούς τους κινδύνους. Γι’ αυτό κάνουμε τη μέγιστη προσπάθεια, ώστε να βιώνουμε το traditional modification. Η παράδοση είναι ένας σκελετός συμπεριφοράς. Είναι ένα σύνολο αρχών, ένα σύνολο αρετών, ένα οργανωμένο σύστημα πολεμικής κίνησης που διδάσκεται από ανθρώπους που έχουν βιώσει αυτό το “δρόμο”. Γιατί για μας ο δρόμος για την Ιθάκη είναι το παραμύθι. Αν αθλοθετείς το χρόνο άφιξης στην Ιθάκη, μάλλον ανήκεις σε κάποια ομοσπονδία καράτε. Δεν είμαστε τέλειοι. Μάλλον έχουμε ανακαλύψει το μέγεθος της ατέλειάς μας. Όσον αφορά την ανακάλυψη/αποκάλυψη αυτής της αλήθειας, όμως, είμαστε στη μέγιστη προσπάθεια.

Όταν η εσωτερική αίσθηση γίνεται αυτοσκοπός χωρίς να υπάρχει εξωτερική της έκφραση, τότε αυτό είναι διεστραμμένο. Από την άλλη, αν η εξωτερική έκφραση είναι αυτοσκοπός, τότε είναι άχρηστη. Κάνω και φτιάχνω ψυχή. Αλλά κάνω. Δεν το συζητάω. Βάζω τη μέγιστη ενέργειά μου και τη μέγιστη εστίασή μου. Όχι μόνο στη προπόνηση, αλλά και στο βίωμα των αληθειών που αποκαλύπτονται μέσα από την προπόνηση.

Γι’ αυτό το dojo είναι μια πολύ επίκαιρη μέθοδος. Ένα αρχαίο θέατρο, όπου οι ηθοποιοί πραγματικά ποιούν ήθος. Με μπαμπά, μαμά, παππού, γιαγιά προπάππου κλπ. Σε σπίτι. Μόνο έτσι μπορείς να φτιάξεις το χαρακτήρα, ώστε να ζεις το “karate ni sente nashi” («δεν υπάρχει πρώτη επίθεση στο καράτε»).
Μόνο τότε ζεις με πίστη στην παράδοση. Μόνο τότε χρησιμοποιείς σωστά την παράδοση. Όταν περιμένεις, βιώνεις ακούς, και προπάντων κάνεις.

Ένας εμπνευσμένος Λουθηρανός θεολόγος, o Jaroslav Pelikan, που σε μεγάλη ηλικία στράφηκε στην Ορθοδοξία, λέγοντας ότι επέστρεψε εκεί όπου ιστορικά ανήκε, έγραψε πολύ εμπνευσμένα μια αλήθεια μέσα από το βίωμά του, η οποία ίσως εξηγεί σε δύο γραμμές όλα όσα προσπαθώ να πω με τη φλυαρία αυτού του άρθρου. Γι’ αυτό εκείνος είναι μεγάλος άνδρας.

“Τradition is the living faith of the dead. Traditionalism is the dead faith of the living.”
(«Παράδοση είναι η ζωντανή πίστη των νεκρών. Παραδοσιοκρατία είναι η νεκρή πίστη των ζωντανών.»)