10 απαντήσεις από τον Master Yamashita

Ο hanshi Yamashita είναι ένας ολιγομίλητος ανατολίτης. Δεν παραχωρεί εύκολα συνέντευξη, προτιμά τη δράση. Ήταν ένα ευτυχές γεγονός ότι βρεθήκαμε για περίπου δύο ώρες μαζί, μια μεγάλη παρέα μαθητών του, τον βομβαρδίσαμε με παράξενες ερωτήσεις κι εκείνος απάντησε με υπομονή σε όλες, αν και ήταν κουρασμένος, μετά από μια εξαντλητική εξάωρη διδασκαλία-προπόνηση εκείνη την ημέρα.

1. Sensei, ασχολείστε με το καράτε περισσότερο από 40 χρόνια. Τι σημαίνει το καράτε για σας;

Αυτό που για μένα έχει σημασία στο καράτε είναι η πνευματική του διάσταση. Για μένα το καράτε είναι μια προσωπική σχέση ανάμεσα στο πνεύμα μου και το Θεό. Αν προσπαθήσεις σκληρά ο Θεός θα σου δώσει περισσότερη δύναμη και ενέργεια. Αυτό έκανα πάντα κι αυτό με βοηθάει να προχωρώ.

2. Μεταξύ των προγενέστερων δασκάλων του shorin ryu καράτε και του kobudo ποιον θαυμάζετε ή σέβεστε περισσότερο ή, αν μπορώ να το θέσω έτσι, με ποιον αισθάνεστε πιο κοντά πνευματικά;

Για μένα καράτε είναι ο δάσκαλός μου, Sugoro Nagazato. Ήμουν παιδί, 11 χρονών, έμπλεκα συνέχεια σε καυγάδες στους δρόμους, ήμουν μονίμως σε προβλήματα. Μια μέρα εμφανίστηκε ο άνθρωπος αυτός, που ήταν πρόεδρος του “Συλλόγου γονέων και δασκάλων” και μου είπε: “Ε, εσύ!”. “Τι;”. “Θα έρθεις στο σπίτι μου. Αν δεν έρθεις θα σε κυνηγήσω”. Έτσι πήγα στο dojo του sensei. Δεν ήξερα τι είναι καράτε. Ο sensei είπε: “Θα κατσεις εκεί και θα περιμένεις”… 12 χρονών, μ’ ένα σακί άμμο στην πλάτη κι ο δάσκαλός μου: “Προχώρα!”. Κάποια στιγμή μου είπε: “Και τώρα θα σου διδάξω καράτε”. “Τι είναι καράτε;”. Γροθιές, λακτίσματα, στην αρχή δεν καταλάβαινα, αλλά στη συνέχεια μ’ ενθουσίασε, έδωσε χαρά στη ζωή μου. Ο sensei είπε: “Θα είσαι εδώ κάθε μέρα μετά το σχολείο!”…Πέρασαν δύο χρόνια και η αγάπη μου για το καράτε μεγάλωνε. Βελτιωνόμουν σωματικά και πνευματικά. Ο sensei με φώναζε “Tade”, με φώναζε “Νίκη” του, η μεταμόρφωσή μου ήταν νίκη γι αυτόν, και με δίδασκε. Γι αυτό ο δάσκαλός μου είναι σαν πατέρας για μένα, ένα από τα πιο σημαντικά πρόσωπα στη ζωή μου. Αργότερα, 15 χρονών, έβλεπα ξεκάθαρα ότι χρειαζόμουν έναν δάσκαλο του kobudo κι έτσι απευθύνθηκα στον κ. Matayoshi. Ήταν πολύ διαφορετικός από το δάσκαλό μου. Ο δάσκαλός μου είναι “bushido” (φύση πολεμιστή) ενώ ο Matayoshi είναι πράος, μου έλεγε συνέχεια “Πολύ ωραία, συνέχισε, τα πας καλά…”. Έτσι, ο sensei Μatayoshi με δίδαξε την τέχνη των όπλων. Κι έτσι αυτοί οι δύο δάσκαλοί μου είναι οι ήρωές μου. Χωρίς αυτούς δεν θα ήμουν εδώ σήμερα.

3. Μπορείτε να σκιαγραφήσετε το πορτραίτο του ελληνικού Suibukan και των μαθητών του;

Ναι. Ένα πράγμα που χαρακτηρίζει τους Έλληνες είναι ο πολιτισμός. Έχετε υψηλό επίπεδο, έχετε τον αρχαίο πολιτισμό σας. Αυτό είναι το κλειδί. Στην Αμερική δεν έχουν πολιτισμό. Η ιστορία τους είναι πολή μικρή. Ηνωμένες Πολιτείες, ένωση, μίγμα, ανομοιογένεια. Η Ελλάδα έχει ιστορία χιλιάδων ετών, έχει παράδοση. Γι αυτό σας εκτιμώ πολύ, γι αυτό εκτιμώ και το δάσκαλό σας. Όταν λέω κάντε αυτό ή εκείνο, το ακολουθείτε κατά γράμμα. Οι αμερικάνοι αντίθετα συνέχεια ρωτάνε “γιατί;”, προτιμούν τις ερωτήσεις από τη δράση. Όταν λέω κάτι στους Έλληνες, τον επόμενο χρόνο που έρχομαι βλέπω ότι το έχουν ακολουθήσει, το έχουν τηρήσει. Οι Έλληνες έχουν επίσης ενότητα. Μου αρέσει αυτή η ενότητα, είναι πολύ σημαντική. Θα ήθελα να γίνετε όλοι μαύρες ζώνες, να βοηθήσετε όλοι μαζί τον πολιτισμό και να δείξετε στους άλλους ανθρώπους τι είναι και τι σημαίνει το καράτε. Ξέρω ότι εδώ προσπαθείτε πολύ και γι αυτό θέλω να ξαναέρχομαι και να σας βοηθάω. Ο δάσκαλός σας, Μπάμπης Πολυχρονόπουλος, πιστεύει στον πολιτισμό. Έχει Master στην Αεροναυπηγική, είναι εξαιρετικά ευφυής άνθρωπος. Είχε στρωμένη καριέρα, αλλά διάλεξε το καράτε. Τότε σκέφτηκα: “Κάτι υπάρχει εδώ, αυτός ο άνθρωπος πιστεύει πραγματικά στο καράτε! Σ’ όλη του τη ζωή μελετούσε σκληρά, για να τα παρατήσει τελικά όλα και να κάνει καράτε; Σίγουρα κάτι υπάρχει εδώ. Σίγουρα πιστεύει σε κάτι καλό. Μια μέρα θα γίνει σημαντικός άνθρωπος.” Ο δάσκαλός σας έχει δείξει μεγάλο κουράγιο. Γι αυτό σας εμπιστεύομαι στα χέρια του, γι αυτό έρχομαι εδώ κάθε χρόνο.

4. Μπορείτε να μας πείτε μερικά ακόμα πράγματα για το δάσκαλό μας, Μπάμπη Πολυχρονόπουλο;

Ο δάσκαλός σας είχε πάντα την ικανότητα να εστιάζει. Γι αυτό θα γίνει πολύ σημαντικός. Έχει αρχηγική ιδιοσυγκρασία. Ξέρει να δίνει στους ανθρώπους ισορροπία. Μέσα από το καράτε γνωρίζει τους μαθητές του προσωπικά, ξέρει να επικοινωνεί με τον καθένα ξεχωριστά. Γι αυτό είναι σημαντικός, τόσο για σας όσο και για μένα.

5. Υπάρχει κάποια ιδιαίτερη ανάμνηση που έχετε μαζί με το sensei Πολυχρονόπουλο, ίσως κάποια ιστορία που είναι αστεία η ξεχωριστή, κάτι που δεν θα ξεχάσετε εύκολα; 

Ναι, πολλές (γέλια). Ο Μπάμπης είχε πάντα ευγενικές ιδέες. Μια μέρα που έκανε προπόνηση στο σπίτι μου, μου είπε τα εξής: “Ότι μαθαίνω το δείχνω και στους άλλους, μαθαίνω και διδάσκω, παίρνω και δίνω”. Εκνευρίστηκα: “Τι κάνεις;; Δεν ξέρεις πως να διορθώσεις κάποιον που μαθαίνει, πως μπορείς να διδάξεις;” Αν θες να ξέρεις 10, μην προχωράς στο 11 και στο 12, αλλά γύρισε πίσω στο 1 ξανά και ξανά. Έτσι θα μάθεις. Όταν θα είσαι σίγουρος ότι ξέρεις τα 10, τότε να προχωρήσεις στο 11 και στο 12. Μόλις φτάσεις στο 20, γύρισε πάλι στο 1. Είναι σαν πυραμίδα. Πρέπει να επιστρέφεις πίσω. “Τι;;”, του φώναξα, “Διδάσκεις; Φύγε απ’ το σπίτι μου! Έξω!” Είπε: “Sensei, ήταν λάθος μου…”, αλλά εγώ ήμουν πολύ θυμωμένος και του έλεγα συνέχεια να φύγει, να πάει σπίτι. Ο Μπάμπης όμως όποτε ήθελε να κάνει κάτι καλό, είχε μεγάλη επιμονή. Δεν κουνήθηκε από τη θέση του. Εγώ εξακολουθούσα να του λέω να φύγει, αλλά αυτός έμενε εκεί, είχε το κουράγιο να μείνει. Του είπα ότι αφού παρίστανε το δάσκαλο δεν με είχε ανάγκη να τον διδάσκω. Τότε συνειδητοποίησε ποιος ήμουν, τι έλεγα, και τι είναι το καράτε. Και άρχισε σωστά. Αυτό ήταν.

6. Υπάρχει περίπτωση να έρθετε κάποτε και να ζήσετε μόνιμα στην Ελλάδα;

(γέλια) Όχι. Ωστόσο, το όνειρό μου είναι, όταν θα γεράσω - είμαι ήδη μεγάλος αλλά, ξέρετε, μπορώ και κινούμαι ακόμα σα μικρό παιδί - να έχω την ευχέρεια να έρχομαι όποτε θέλω. Το όνειρο του δασκάλου σας είναι να μπορέσει να φτιάξει για μένα ένα σπίτι, έτσι ώστε να μπορώ να έρχομαι συχνότερα και για μεγαλύτερα διαστήματα και να σας διδάσκω.

7. Το όνειρο του Anko Itosu ήταν να εισαγάγει το καράτε στα σχολεία ως υποχρεωτικό μάθημα. Πιστεύετε ότι ο καρατέκα θα πρέπει να θεωρεί τον αγώνα για το κοινό καλό ως ένα απ’ τα καθήκοντά του;

Οπωσδήποτε. Καράτε είναι να ανοίγεις την πόρτα σου. Να πηγαίνεις να μιλάς σε άλλους ανθρώπους. Το καράτε σε βοηθάει να νιώθεις σημαντικός, σε βοηθάει να απελευθερωθείς και να επικοινωνήσεις με τους άλλους ανθρώπους. Είναι ένα εργαλείο που ο καρατέκα πρέπει να χρησιμοποιεί για το κοινό καλό. Ο καρατέκα είναι ταγμένος να προσφέρει. Αυτό μας το λέει και η ιστορία. Ο Itosu δίδαξε το θάρρος στον Chibana, ο Chibana στον Nagazato κι ο Nagazato σε μένα. Κι επειδή ο καθένας διδάσκει σε πολλούς, η προσφορά πολλαπλασιάζεται από γενιά σε γενιά και απλώνεται, οπότε όλο και περισσότερες ζωές βελτιώνονται. Το καράτε μπορεί να δώσει πολλά στους ανθρώπους και σε πρακτικό επίπεδο. Συνήθως, καθώς ο άνθρωπος μεγαλώνει, οι σωματικές και νοητικές του λειτουργίες ατονούν γιατί δεν τις ασκεί. Η μνήμη, για παράδειγμα, αρχίζει να εξασθενεί μετά τα 40-50. Το σώμα χάνει τη δύναμή του. Με το καράτε η μνήμη παραμένει ακμαία γιατί εξασκείται, μπαίνει στη διαδικασία να ανακαλεί ξανά και ξανά τις κινήσεις, τα κάτα. Παράλληλα δουλεύει και το σώμα κι έτσι διατηρείται και η φυσική κατάσταση. Το καράτε δίνει χαρά, διώχνει το φόβο και σε κάνει αποφασιστικό.

8. Ο Richard Bach, στο βιβλίο του “Ο γλάρος Ιωνάθαν Λίβινγκστον” γράφει: “Ο παράδεισος δεν είναι τόπος ή χρόνος, είναι η τελειότητα”. Έχετε νιώσει ποτέ έτσι κάνοντας καράτε;

Ναι. Στο καράτε κινείσαι, αρχίζεις να πιστεύεις σ’ αυτό, ασκείσαι περισσότερο, παίρνεις χαρά, γίνεσαι ευτυχισμένος. Η ευτυχία είναι ο παράδεισος. Όλοι πιστεύουν ότι ο παράδεισος είναι στον ουρανό και πας εκεί όταν πεθαίνεις. Όχι. Ο παράδεισος είναι στη γη. Όσο είμαστε εδώ θα πρέπει να χαιρόμαστε το ταξίδι. Δεν ξέρουμε τι υπάρχει μετά το θάνατο. Το να πεθαίνεις είναι εύκολο. Ο καθένας μας μπορεί να πεθάνει αύριο. Αλλά το να επιβιώνεις και να χαίρεσαι εδώ είναι δύσκολο. Κάθε φορά που κάνω καράτε είμαι ευτυχισμένος. Όποτε μιλάω για καράτε χαίρομαι, είναι σα να είμαι στον παράδεισο. Αυτός είναι ο δικός μου παράδεισος. Αν δεν παίρνετε χαρά από το καράτε, σταματήστε να κάνετε καράτε.

9. Ο χρόνος αλλάζει εμάς και τις ζωές μας. Τι νοσταλγείτε περισσότερο από το παρελθόν;

Θα ήθελα να επιστρέψω στα παιδικά μου χρόνια. Νοσταλγώ αυτά τα χρόνια, αλλά δε μπορώ να πάω πίσω. Οπότε πρέπει να πάω μπροστά. Συχνά έρχονται στο μυαλό μου αναμνήσεις, θυμάμαι που σκαρφαλώναμε στο βουνό και παίζαμε και κάναμε σκανταλιές. Μου λείπουν όλα αυτά.

10. Ποια είναι η μεγαλύτερη προσδοκία σας;

Αυτό που προσδοκώ από το μέλλον είναι να δω τους μαθητές μου να διδάσκουν το καράτε μου, να το εξαπλώνουν σε όλο τον κόσμο. Αυτό είναι το όνειρό μου. Οι μαθητές μου να διδάξουν στους επόμενους, αυτοί να ωριμάσουν και να διδάξουν σε άλλους και τούτοι να ωριμάσουν και με τη σειρά τους να διδάξουν κι αυτοί και όλοι να ωριμάσουν και να είναι χαρούμενοι, τότε θα έχει ολοκληρωθεί η αποστολή μου και θα μπορώ να πάω σπίτι μου (γέλια). Αν οι μαθητές μου διδάξουν καλά τότε θα είμαι ευτυχισμένος και θα μπορώ να φύγω ευτυχισμένος… και να διδάσκω καράτε στον παράδεισο (γέλια)…

Συνέντευξη - επιμέλεια: Βελησσαρίου Π. & Οικονομίδης Σ., Suibukan Θεσ/νίκης (αναδημοσίευση από το newsletter του SuiBuKan, άνοιξη 1997)